Riek Milikowski-de Raat schilderde tot in haar 100ste levensjaar


Op 5 augustus 2018 overleed de kunstenares Riek de Raat op 99-jarige leeftijd.

Zelfportret[zelfportret]

‘In de oorlog was Riek actief in het communistisch verzet, samen met haar vriend Anton Winterink. Riek drukte en verspreidde De Waarheid en verzorgde bonnen voor onderduikers. Hij was lid van de spionage-organisatie Rote Kapelle, een groep die contact hield met Moskou. Uiteindelijk werd Winterink in 1944 opgepakt en gefusilleerd in het Belgische kamp Breendonk. Na de oorlog begon Riek een nieuwe relatie met de uit een orthodoxjoodse familie afkomstige Herman Milikowski.

Nadat Herman zijn studie sociologie had voltooid, kon hij in opdracht van de gemeente Leiden onderzoek gaan doen in de krottenwijken van die stad. In 1953 verhuisde het gezin naar Leiden waar Riek lid werd van het schilder- en tekengenootschap Ars Aemula Naturae. Zij maakte onder andere een indringende serie tekeningen in Siberisch krijt, geïnspireerd op werk van haar man. ‘Herman kan het verwoorden, Riek verbeelden’, zo was hun gedachte.

Riek werd geboren als Riek de Raat in een Amsterdams arbeidersgezin van vijf kinderen. Haar vader was sigarenmaker maar verloor al in de jaren twintig zijn baan. Hij werd daarna grondwerker en bouwde mee aan verschillende Amsterdamse bruggen maar was vaak werkloos. Zij moest op haar veertiende jaar al uit werken in de huishouding. Als kind tekende ze veel. Bij de Arbeiders Jeugd Centrale (AJC) werd ze gestimuleerd om dat talent verder te ontwikkelen. Ze ging daarom lessen volgen op het Instituut voor Kunstnijverheidsonderwijs en later op De Nieuwe Kunst School in Amsterdam van Paul Citroen, geïnspireerd op het Bauhaus in Duitsland. Al die lessen waren in de avonduren, omdat ze overdag werkte.’

[tekst Peter de Waard in De Volkskrant van 2 september 2018]

Ode aan de Internationale Brigade en degenen die streden tegen het fascisme tijdens de Spaanse Burgeroorlog (1936-1939)Die weiße Rose, eerbetoon aan de Duitse verzetsgroep Die Weiße Rose 1942-1943

Links: Ode aan de Internationale Brigade Rechts: Die weiße Rose, eerbetoon aan de Duitse verzetsgroep Die Weiße Rose 1942-1943 [Artrevisited.com]

Over haar werk schreef Galeries.nl bij een overzichtstentoonstelling van haar werk in 2006 in het Henriette Polak huis in Zutphen:

‘Riek Milikowski (1918) schildert altijd naar de zichtbare werkelijkheid: dagelijkse dingen, een stuk brood, een bloem, maar ook portretten van familieleden, bekenden en ook onbekenden uit de buurt. Toch gaat het Riek Milikowski-de Raat niet om het verbeelden van een tijdelijke situatie, een eigenschap van veel realistische kunst, maar is het haar te doen om het verbeelden van politieke uitspraken. Al haar tekeningen en schilderijen hebben een symbolische betekenis.’